ASM nedir ve amaçları nelerdir?
Aile Sağlık Merkezleri (ASM); aile hekimi ve aile sağlığı çalışanları tarafından, sadece 1. Basamak sağlık hizmetlerinin sunulduğu sağlık kuruluşlarıdır. Birinci basamak sağlık hizmetleri; sağlığın teşviki, koruyucu sağlık hizmetleri ile ilk kademedeki teşhis, tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerinin bir arada verildiği, bireylerin hizmete kolayca ulaşabildikleri, etkin ve yaygın sağlık hizmeti sunumunu kapsamaktadır. Birinci basamak sağlık hizmetleri, danışanlara yönelik sadece tedavi edici bir yaklaşım göstermez, aynı zamanda toplum sağlığını da gözeten bir yaklaşım sergilemektedir. ASM’lerin amaç ve kapsamları çok geniş bir konu olsa da, en temeli hali ile; topluma yönelik erişilebilir sağlık hizmetleri sunmak ve bireylerin yaşam kalitelerini ve sağlık düzeylerini geliştirmeyi çalışarak toplumu geliştirmeye katkı sağlamak şeklinde tanımlanabilir.
ASM’lerin Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı (CSÜS) ile ilişkisi nedir?
Bir çok hizmet alanı olan ASM’lerin, önemli hizmet alanlarından birisi de; ücretsiz ve sürekli olarak İstenmeyen gebeliği önleyici hizmetlerin ve gebelikle ilişkili hizmetlerin sağlanmasıdır.
İstenmeyen gebeliklerin önlenmesi ve gebelikle ilişkili hizmetler;
Partnerlerin ve bireylerin istedikleri sayıda, istedikleri zamanda ve istedikleri sağlıklı aralıklarla doğum yapmaya, serbestçe ve sorumluca karar vermeleri ve bu amaçla bilgi, eğitim ve araçlara sahip olmalarıdır.
Bu hizmetler günümüzde kadın sağlığı ve güvenli gebelik programlarının ayrılmaz bir parçası olarak görülmektedir. Ve ilgili hizmetlerin medeni durum, cinsiyet ve cinsel yönelim gözetmeksizin herkese sağlanması gerekmektedir.
Gebeliğin önlenmesine kontrasepsiyon, bu amaçla kullanılan yöntemlere ise kontraseptif yöntemler denmektedir. Yasal mevzuata göre, ASM’lerde sağlık uzmanının uygun gördüğü ve kişilere kendilerine göre belirlediği uygunluk tercihleri de dikkate alınarak uygun olduğuna karar verilen kontraseptif yöntemler uygulanmaktadır. Bu yöntemler: Hap, Kondom, Rahim içi araç (spiral) vb. şeklinde sıralanabilir ve bu yöntemlerin ASM’lerde ücretsiz bir şekilde herkes için uygulanması gerekmektedir.
ASM’lerde ihtiyaca yönelik, uygun gebeliği önleyici yöntem ve kondom temin edebilmenin yanı sıra cinsel sağlık ve üreme sağlığı hakkında bilgi ve danışmanlık hizmeti de sağlanmaktadır. Yasal düzenlemelere göre bu haklar mevcuttur ancak uygulamada aksaklıklar vardır. Bu hizmetler hem yeterince bilinmemekte hem de talep edildiğinde çoğu zaman sağlanmamaktadır.
Neden böyle bir Kampanyaya ihtiyaç var?
İstenmeyen gebelikleri önleyici yöntemler hakkında bilgi sahibi olmak hem gebeliği önleyici bir yöntem kullanıp kullanmama kararı hem de hangi yöntemin kullanılacağı kararı açısından oldukça önemlidir. Gebeliğin düzenlenmesine / istenmeyen gebeliklerin önlenmesine ilişkin olarak bilgi sahibi olunması, bu yöntemlere ulaşılması ve de uygun bir yöntemin kullanılması için önemli bir adımdır. İstenmeyen ve riskli gebelikler kişilerinin hayatını kaybetmesi ve kalıcı sakatlıklar yaşaması gibi sonuçlar doğurabilmesinin yanı sıra kişileri psikolojik ve ekonomik olarak da kötü etkileyebilmektedir.
Sağlıkta Genç Yaklaşımlar Derneği olarak temel savunuculuk alanımız olan cinsel haklar kapsamında, ASM’lerin kanun gereği yükümlü olduğu kondom, gebeliği önleyici yöntemler ve danışmanlık verme hizmetlerinin kesintisiz devam ettirilmesini talep ederek, ihtiyacı olan herkesin ücretsiz, kolay ve güvenli bir şekilde cinsel sağlık ve üreme sağlığı hizmetlerine erişebilmelerini istiyoruz.
Ekonomik olarak karşılaması giderek güçleşen kondom, gebeliği önleyici hap, gebeliği önleyici iğnelere erişim herkesin hakkıdır. Son yıllarda artan istenmeyen gebelik ve cinsel yolla aktarılan enfeksiyonlar açısından kişilerin kondom, gebeliği önleyici hap, rahim içi araç (spiral) gibi uygulamalara erişimini önemsiyoruz.
Kampanyamıza nasıl destek olabilirsin?
Eğer sen de cinsel sağlık hizmetlerinin kesintisiz devam etmesi gerektiğini düşünüyorsan kampanyamızı imzalayarak ve güncellemeleri takip ederek bize destek olabilirsin. Cinsel haklarımızı savunmak ve herkesin eşit bir şekilde, ayrımcılığa ve şiddete maruz kalmadan, güvenli bir şekilde istenmeyen gebeliği önleyici yöntemlere ve kondoma erişimi için kampanyamızı paylaşabilirsin!
Kampanyamıza Destek Olmak için
İmzala
- Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. (2019). 2018 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, Temel Bulgular. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ve TÜBİTAK, Ankara, Türkiye
http://www.openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11655/23356/2018_TNSA_Ozet_Rapor.pdf?sequence=1&isAllowed=y - Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Hakları Platformu (CİSÜ) (2021), Türkiye’de Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Durum Analizi Raporu
https://cisuplatform.org.tr/download/turkiyede-cinsel-saglik-ve-ureme-sagligi-durum-analizi-raporu/?wpdmdl=8196&masterkey=609a87f704430 - Resmi Gazete (2018), TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ VE BAĞLI BİRİMLER YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/05/20180525-1.htm
- Ayşe Akın (2012), Türkiye’de Değişen Nüfus ve Sağlık Politikaları Doğrultusunda, İsteyerek Düşükler ve Üreme Sağlığı Hizmet Sunumunda Geleceğe Bakış, Türkiye Halk Sağlığı Dergisi 2012;10, Özel Sayı 1: Düşükler
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2247072 - Akın A., Türkel E. T., Sağlık Hizmetlerine Erişimde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği
https://dspace.ceid.org.tr/xmlui/bitstream/handle/1/1080/Sa%c4%9fl%c4%b1k%20-%20G%c3%bcncelleme%20Raporu%20ISBN.pdf?sequence=4&isAllowed=y - Ayşe Akın (2007), Toplumsal Cinsiyet (Gender) Ayırımcılığı ve Sağlık, TOPLUM HEKİMLİĞİ BÜLTENİ, Cilt 26, Sayı 2
http://www.thb.hacettepe.edu.tr/arsiv/2007/sayi_2/baslik1.pdf - Arslancan M, Çetin H, Tuna M, Yıldızdal A, Öner C, Şimşek EE. (2020), Bir aile sağlığı merkezine kayıtlı 15-49 yaş kadınların acil kontraseptif yöntemleri bilme, uygulama durumları ve ilişkili faktörler. Jaren. 6(2):352-9
https://jag.journalagent.com/jaren/pdfs/JAREN_6_2_352_359.pdf
