Blog

Uluslararası Gençlik Günü: Bugün senin günün!

Ağustos 12, 2022

Uluslararası Gençlik Günü nedir?

Gençlikten Sorumlu Bakanlar Dünya Konferansı’nın tavsiyesi üzerine 12 Ağustos’un Uluslararası Gençlik Günü olarak ilan edilmesi BM Genel Kurul’u tarafından 1999 yılında onaylanmıştır. Bu önemli tarih; gençlerin karşılaştığı özel ve çeşitli sorunlara küresel ölçekte dikkat çekmek için ve aynı zamanda gençlerin kendi adlarına konuşma ve kalıcı değişim yaratma gücü ve potansiyeline olanak sağladığı için önemli bir adım olmuştur. Bu sebeple, her yıl 12 Ağustos, gençleri çevreleyen kültürel ve yasal konular hakkında farkındalık yaratmak amacıyla Uluslararası Gençlik Günü olarak kutlanmaktadır.

Gençler derken kimlerden bahsediyoruz?

Gençliğin evrensel olarak kabul edilmiş, küresel çapta kapsamlı bir tanımı olmasa da, Birleşmiş Milletler, istatistiksel amaçlar doğrultusunda, gençleri 15 ila 24 yaş arasındaki kişiler olarak tanımlamaktadır. Gençlik tanımında özellikle demografik, finansal, ekonomik ve sosyo-kültürel dinamiklere bağlı olarak değişebilirlik ve akışkanlık vurgulanmaktadır.

Bugün 15-24 yaş arası 1.2 milyar genç insan küresel nüfusun yüzde 16’sını oluşturmaktadır. Türkiye’de ise 15-24 yaş aralığındaki genç nüfus 12 milyon 893 bin 750 kişi ile toplam nüfusun yüzde 15,4’ünü oluşturmaktadır. 2030 Gündemini oluşturan Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA) için hedef tarih olan 2030’a kadar gençlerin sayısının %7 artarak yaklaşık 1,3 milyara ulaşacağı tahmin edilmektedir. Dolayısıyla, gençler toplumlarında giderek daha adil, eşitlikçi ve ilerici fırsatlar ve çözümler talep ederken, gençlerin karşılaştığı çok yönlü zorlukların (eğitime erişim, sağlık, istihdam ve toplumsal cinsiyet eşitliği gibi) ele alınması ihtiyacı her zamankinden daha acil hale gelmiştir. Bu bağlamda, gençlerin haklarının korunması ve gençlerin sosyal, siyasi, ekonomi gibi çeşitli süreçlere dahiliyeti tartışılmakta ve gittikçe önem kazanmaktadır.

Gençlik Hakları Nelerdir?

Gençler özellikle yaşları nedeniyle ayrımcılık ve haklarından yararlanmada engellerle karşılaşmaktadır. Dolayısıyla gençlerin potansiyelleri sınırlandırılmakta ve dezavantajlılaştırılmış bir konuma itilmektedir. İnsan hakları ayrım yapmaksızın herkes için geçerli olsa da, belirli gruplar haklarına erişimde veya haklarından yararlanmada, özellikle farklılaşan kimliklerin kesiştiği durumlarda (örneğin; gençler, kadınlar, LGBTİ+lar, göçmen/mülteciler, engelliler vb.) katmanlaşan çeşitli engellerle karşılaşabilmektedir. Bu tür engelleri ele almak için ülkeler, belirli grupların haklarına yönelik uluslararası belgeler ve politikalar geliştirmiştir. Bu kapsamda değerlendirilen ve insan haklarının önemli bir parçası olan gençlik hakları; gençlerin temel hak ve özgürlüklerden tam olarak yararlanmasını ifade etmektedir. Gençlerin yaşları ve diğer kesişen kimlikleri nedeniyle karşılaştıkları engeller göz önüne alındığında, gençlere karşı ayrımcılıkla mücadele etmek ve haklarına erişimlerini engelleyen engelleri ortadan kaldırmak için yaşa göre yapılandırılmış özel politikalara ihtiyaç vardır.

Gençlik hakları:

Gençlerin bir çok alanda karşılanmayan ihtiyaçları gün geçtikçe artmakta; özellikle çevresel, siyasi, ekonomik, kültürel bağlamlardan çokça etkilenmektedir. Gençlerin bir araya gelebilecekleri, farklı ihtiyaç ve ilgi alanlarıyla ilgili faaliyetlerde bulunabilecekleri, karar alma süreçlerine katılabilecekleri ve kendilerini özgürce ifade edebilecekleri güvenli alanlara ihtiyaçları vardır. Bunlarla beraber gençlerin, kaliteli eğitimde, güvenceli istihdamda, sosyal korumada ve medeni ve siyasi haklara erişimde çeşitlenen karşılanmayan ihtiyaçları da bulunmakta ve gitgide artmaktadır.

Türkiye’de Gençlik Hakları

Bir çok ülkede gençlerin hakların koruyan yasalar mevcut olsa da, maalesef ki, Türkiye’de gençlik hakları, yasal olarak tanımlı değildir. Tanımlı olmama durumunun yanı sıra, aynı zamanda gençlerin haklarını içeren bir gençlik politikası da mevcut değildir. Gençlik gruplarının haklarının ve özgürlüklerini koruyan ulusal bir koruma mekanizmasının yokluğu, gençleri savunmasız duruma itebilmekte ve güvencesiz hissettirebilmektedir.

Türkiye Gençlik Araştırması 2021’in verilerine göre, gençler özellikle; ekonomi, eğitim, barınma, çalışma, sosyal katılım, sağlık ve çeşitli alanlarda katmanlı hak ihlallerine maruz bırakılmaktadır. Araştırma bulgularına göre, gençler Türkiye’nin geleceği ile ilgili ciddi kaygılar yaşamakta ve kendilerini güvensiz hissetmektedirler. Gençler için özellikle; barınma, eğitim ve çalışma alanlarında karşılanmayan ihtiyaçlar; gençleri güvencesiz şartlarda çalışmaya veya insan onuruna yakışır olmayan barınma koşullarını tercih etmelerine ve bazen de eğitimden uzaklaşamlarına neden olmaktadır. Bu gibi durumları tanımlayan gençlerdeki umutsuzluk; Avrupa’da daha fazla özgürlük, insan hakları ve üst düzeyde yaşam standartları olması nedeniyle gençlerin (%73) göç etme motivasyonu da artmaktadır. Bunlara ek olarak, ne istihdamda ne eğitimde yer almayan gençlerin sayısı ise gittikçe artmakta ve endişe kaynağı oluşturmaktadır. EUROSTAT (Avrupa Birliği İstatistik Ofisi) 2020 verilerine göre ise Türkiye’de 15-24 yaş arasındaki gençlerin yüzde 28,3’ü yani yaklaşık 3 milyon 649 bini ne eğitimde ne istihdamda yer almaktadır. AB ülkelerinde ise bu oran yüzde 11,1dir.

Bunlarla beraber, farklılaşan gençlik gruplarının maruz bırakıldığı hak ihlalleri de katmanlaşmaktadır. Gençliğin, toplumsal cinsiyet, cinsiyet kimliği, ırk, vatandaşlık gibi kavramlarla kesişimsellik oluşturduğu durumlar da artmaktadır. İstanbul Sözleşmesinin feshi, bununla beraber cinsellik üzerine artan baskı ve koruma mekanizmalarından yoksun bırakılması hali gençleri; özellikle kadınları, LGBTİ+ları ve mültecileri toplumsal cinsiyete dayalı şiddet karşısında savunmasız bırakmaktadır.

Bugün bizim günümüz! Taleplerimiz var!

Araştırmalar Türkiye’deki gençlerin durumu ile ilgili olumsuz verileri ortaya koysa da bir yandan da gençlerin özgürlüklere ve toplumsal sorunlara,; insan, çevre ve hayvan haklarına karşı duyarlılığın ve hassasiyetin yüksek olduğunu göstermektedir. Geçmiş yıllara göre, hak ihlalleri konusunda gençlerin farkındalığının artmış ve günümüzde gençler, çoğunlukla Türkiye’de insan haklarına saygı gösterilmediğini düşünmektedir.

Bu doğrultuda GENÇLER OLARAK;

Gençlerin siyasal ve sosyal süreçlere katılımını destekleyen ve teşvik eden, gençlerin potansiyellerini fark etmeleri için kendilerini özgür ve rahatça ifade edebildikleri güvenli alanların sağlanmasını, bununla beraber, güvenceli istihdamdan, kaliteli eğitimden, insan onuruna yakışır barınma ve yaşam şartlardan hiçbir genç geride bırakılmadan herkesin eşit bir şekilde yararlanabilmesini talep ediyoruz. Tüm bu süreçlerde gençlerin deneyimlerinin görülmediğini veya önemsenmediğini biliyoruz, yaşa dayalı ayrımcılığa ve hak ihlallerine maruz bırakılan gençlerin bir hak öznesi olduğunun kabulu ile korunmasına dair gençlik politikalarının oluşturulmasını, SKA’lar doğrultusunda gençlerin küresel ve ulusal ölçeklerde hak temelli yaklaşımların benimsenmesini ve desteklenmesini talep ediyoruz.
Kaynaklar