Dünya cinsel sağlık günü nedir?
Dünya Cinsel Sağlık Örgütü (World Association for Sexual Health, WAS), 2010 yılından bu yana geniş kitleleri Dünya Cinsel Sağlık Günü’nü kutlamaya ve herkesin eşit bir şekilde yararlanabilmesi için cinsel sağlık, esenlik ve insan hakları konularını teşvik etmeye ve desteklemeye çağırmaktadır. Çeşitli konuları temalaştırarak gündeme getirmek ve cinsel sağlık konusunda küresel ölçekte etki yaratmak amacıyla her sene 4 Eylül, Dünya Cinsel Sağlık günü olarak kutlanmaktadır. Cinsel sağlığın, Cinsel Haklar Bildirgesi‘nde açıklandığı gibi insan hakları çerçevesinde tanınması, bu girişimlerin en önemli ve kritik bir bileşenlerindendir.
Cinsel sağlık nedir?
“Cinsel sağlık: yalnızca hastalık, işlev bozukluğu veya sakatlığın olmaması değil cinsellikle ilgili olarak fiziksel, duygusal, zihinsel ve sosyal açıdan iyi olma halidir.”
Cinsel sağlık, kişilerin, çiftlerin ve ailelerin genel sağlığı ve esenliği ile toplumların ve ülkelerin sosyal ve ekonomik kalkınması için temel önemdedir. Cinsel sağlık, olumlu bir şekilde ele alındığında, cinselliğe ve cinsel ilişkilere olumlu ve saygılı bir yaklaşımın yanı sıra zorlama, ayrımcılık ve şiddetten uzak, zevkli ve güvenli cinsel deneyimler yaşama olasılığını da sağlamaktadır.
Kişilerin cinsel sağlık ve esenliğe ulaşabilmeleri, sahip oldukları özelliklere bağlı olduğunu vurgulayan DSÖ, bu özellikleri 4 temel başlıkta değerlendirmektedir. Bunlar; 1) cinsellik ile ilgili kapsamlı, iyi kalitede bilgiye erişim, 2) karşılaşabilecekleri riskler ve korunmalı/korunmasız cinsel aktivitelerin olumsuz sonuçlarına yönelik bilgi, 3) cinsel sağlık hizmetlerine erişebilme, ve 4) cinsel sağlığı onaylayan ve teşvik eden bir ortamda yaşamaktır. Cinsel sağlıkla ilgili konular sadece bunlarla kısıtlı değil, daha geniş kapsamlıdır ve cinsel yönelim ve cinsiyet kimliğini, cinsiyet ifadesini, ilişkileri ve zevki kapsamaktadır.
Bilgi ve hizmetlere erişimin önemi
Özellikle bilgi ve hizmetlere erişimi cinsel sağlığın önemli bir bileşeni olarak vurgulayan DSÖ, erişiminin önündeki engelleri kaldırılmasının öneminden bahsederek, bilgi ve hizmetlere erişimin kişilerin esenliği üzerinde olumlu sonuçlara sağlayacağını da vurgulamaktadır. Cinsellikle ilgili bilgiye erişimin en önemli araçlarından birisi ise Kapsamlı Cinsellik Eğitimi’dir (KCE). Kapsamlı cinsellik eğitimi; cinselliğin bilişsel, duygusal, fiziksel ve sosyal yönleri hakkında müfredata dayalı bir öğretme ve öğrenme sürecidir. Çocukları ve gençleri sağlıklarının, esenliklerinin ve saygınlıklarının farkına varmalarını sağlayacak bilgi, beceri, tutum ve değerlerle donatmayı; saygılı sosyal ve cinsel ilişkiler geliştirmelerini; seçimlerinin kendilerinin ve başkalarının esenliğini nasıl etkilediğini düşünmelerini ve yaşamları boyunca haklarını anlamalarını ve korumalarını sağlamayı amaçlamaktadır. KCE, gençlerin ilişkiler ve cinsellik hakkında bilinçli kararlar almaları ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddet, toplumsal cinsiyet eşitsizliği, erken, riskli ve/veya istenmeyen gebelikler, HIV ve diğer cinsel yolla aktarılan enfeksiyonların (CYAE) sağlık ve esenlikleri için hala ciddi riskler oluşturduğu bir dünyada yol almaları için güçlendirir. Bununla birlikte yüksek kaliteli, yaşa ve gelişime uygun cinsellik ve ilişki eğitiminin eksikliği, çocukları ve gençleri zararlı cinsel davranışlara ve cinsel sömürüye karşı savunmasız da bırakabilmektedir.
Türkiye’de müfredata dayalı kapsamlı cinsellik eğitimin eksikliği; özellikle gençlerin güvenli ve doğru bilgiye erişimin önünde ciddi bir engel oluşturmaktadır. Kişiler cinsellikle ilgili bilgi ihtiyacını, artan dijitalleşme ile beraber özellikle internetten üzerinden edinmektedir. Ancak var olan bilgi kirliliği ve güvenilir olmayan uygulamaları internette yer alması, kişilerin doğru ve kanıta dayalı bilgilere erişimini engellemekte ve kişiler üzerinde olumsuz fiziksel ve psikolojik sonuçlara yol açabilmektedir. Bu nedenle, Sağlıkta Genç Yaklaşımlar Derneği olarak, gençlerin ihtiyaçları doğrultusunda; güvenli bir alan oluşturmak, güvenilir ve doğru bilgiye erişimini desteklemek ve artan dijital çağın ihtiyaçlarına uyum sağlamak adına gençler için Sanal Akran platformunu oluşturduk.
Sanal Akran’da neler var?
Eğitimlergüvenilir ve doğru bilgiye dayalı ücretsiz eğitim modüllerine erişebilirsinTıklaBlog Yazılarıdüzenli olarak yayınlanan, güncel ve bilimsel veriye dayanan yazıları okuyabilirsinTıklaSorularcinsellik ve cinsel sağlıkla ilişkili sorularını anonim olarak sorabilirsinSoru SorKaynaklarcinsel haklar ve cinsel sağlık konularında kaynak havuzunu inceleyebilirsinTıkla
Previous
Next
Kaynaklar
- World Association for Sexual Heatealth Organization (WHO), Sexual Health https://www.who.int/health-topics/sexual-health#tab=tab_1
- World Association for Sexual Health (WAS) (2014), DECLARATION OF SEXUAL RIGHTS
https://worldsexualhealth.net/wp-content/uploads/2013/08/Declaration-of-Sexual-Rights-2014-plain-text.pdf - World Association for Sexual Health (WAS), Sexual Health Day
https://worldsexualhealth.net/
- UNESCO, International technical guidance on sexuality education: an evidence-informed approach
https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000260770