Blog

HIV: Korkma, Konuş, Güçlen

Kasım 30, 2022

*Bu blog yazısı Pozitif Dayanışma‘dan HIV aktivisti Barış Ozan Kaya tarafından yazılmıştır

“HIV tanısı aldığımda, nasıl ilerleyeceğim hakkında çok fazla şey bilmiyordum ama bunun bir ölüm cezası olmadığını da biliyordum… Sağlıklı yaşayabileceğiniz ve uzun bir yaşam sürebileceğiniz bir halk sağlığı anlatısı yok. Bence herkes, genel olarak, HIV’in ilaçları olduğunu biliyor. Ancak, insanlara atılan adımları, ne kadar ilerlediğimizi, sahip olabileceğiniz yaşam ve sağlık kalitesini gösteren güçlü bir halk sağlığı hamlesi veya kampanyası yok. Bu anlatıları hiçbir yerde görmüyorum.”
Mykki Blanco

Siyahi, Yahudi, genderqueer, non-binary ve HIV ile yaşayan bir rapçi olan Mykki Blanco’ya ait olan bu sözler, onun müzik kariyerinin başlarında bir genç olarak HIV tanısı almasının ardından daha yakından fark ettiği ve onu tüm dünyaya açılmaya götüren süreç hakkında verdiği bir röportajdan.

Blanco’nun dikkat çektiği HIV üzerine güncel bir halk sağlığı anlatısı dünyada bir eksiklik olmasının yanı sıra Türkiye için de geçerli ve önemli bir eksiklik olarak karşımıza çıkmakta. Türkiye’nin HIV’e dair halk sağlığı anlatısı tüm toplumda korkuya yol açmakta ve “koruma” odaklı olduğu için doğru ve güncel bir şekilde bilmediğimiz HIV’den ve dolayısıyla HIV ile yaşayanlardan aslında korkuyoruz.

HIV ve diğer cinsel yolla aktarılan enfeksiyonlar hakkında bir cinsel sağlık eğitimi sürecinden geçmeyen gençler ve genç yetişkinler, korku ve önyargılarla yaşarken en başta içselleştirilmiş damgalama ve karşılaşabilecekleri olası ayrımcı tutumlar nedeniyle test yaptırmaktan kaçınabiliyor. Zamanında yapılmayan testler, erken tanının sağlayabileceği avantajların önüne geçebiliyor. Uzun yıllar sonrasında alınan tanılar, HIV’in sessiz bir şekilde vücutta çoğaldığı AIDS aşamasındayken yaşanabiliyor.

Bilgisizlik=Korku

Sanatçı ve LGBTİ+ aktivisti Keith Haring’in 1989 yılında tasarlamış olduğu bu afişin dans eden figürleri, doğru bilgiye ve etkili tedavilere erişemeyen HIV ile yaşayanların karşısında görmeyen, duymayan ve konuşmayan medya, ilaç şirketleri ve devleti temsil ediyor ve bu afiş hala güncelliğini koruyor. “Bilgisizlik=Korku (Ignorance=Fear)” ikilemesiyle afişin güncel olmasını sağlayan mesaj, korkulacak şeyin aslında bilgiye erişememek olduğunu vurguluyor.

Keith Haring’s Ignorance = Fear, 1989. Photograph: © Keith Haring Foundation

HIV ve AIDS hakkında güncel bilgilerimiz bize HIV ile yaşayanların günde bir ya da birkaç ilaç kullanarak herkes gibi sağlıklı bir şekilde hayatlarına devam edebileceğini söylüyor. Düzenli ilaç kullanımı ile HIV kanda kısa sürede tespit edilemez hale geliyor, buna “belirlenemeyen” diyoruz. 6 ay boyunca belirlenemeyen kalan kişilerden ise korunmasız (kondomsuz, PrEP*’siz) cinsel ilişki de olsa, HIV partnerlere aktarılamıyor. Ancak bilgiye erişimin önündeki engeller ve önyargılar nedeniyle HIV ile yaşayanlar özellikle tanı aldıktan sonra; kısa süreli şok, kabul etmede zorluk çekme, inkâr, psikolojik iyilik halinin bozulması gibi süreçleri geçirebiliyor. Bu sebeple HIV tanısı almış kişilerin benzer süreçleri yaşayan akranlarıyla, HIV ile yaşam deneyimlerini konuşmaları ve bilgi almaları, kişilerin hem kendilerini yalnız hissetmemeleri hem de çeşitli çözüm yolları geliştirebilmeleri için oldukça önemli. Öte yandan sağlık kurumları ve sağlık çalışanları tarafından önyargılı davranışlara ve ayrımcılığa maruz bırakılan HIV ile yaşayanlar için, devletin destek ve koruma mekanizmaları neredeyse hiç mevcut değil.

HIV ile Yaşayanlar için Akran Danışmanlığı

Yapılan bir araştırmada, HIV ile yaşayanların %77’sinin test sürecinde hiç danışmanlık hizmeti almadığı, %21’inin sadece test sonrası danışmanlık hizmeti aldığı, %2’sinin hem test öncesi hem de test sonrası danışmanlık hizmeti alamadığı belirtiliyor.3 HIV ile yaşayan bireyler, ortak sağlık durumları ve deneyimleri sebebiyle birbirlerinin akranı olarak kabul edilirler. HIV ile yaşayanlar için akran danışmanlığı; HIV ile yaşam konusunda kazandığı deneyimler ve katıldığı eğitimler vb. ile kendi hayatını olağan akışında yaşayan, HIV ile ilgili güncel ve bilimsel bilgi sahibi olan kişilerin, HIV ile yaşayanlara yardımcı olma süreci olarak adlandırılmakta. Pozitif Dayanışma olarak da HIV ile yaşayanlara yönelik akran danışmanlığı vermekteyiz. Bize gelen akran danışmanlıklarına baktığımızda; kişilerin kendi sağlıklarına yönelik kaygılarından daha çok aile-arkadaş çevresine ve partnerlerine yönelik açılma kaygılarını daha sık yaşayabildiğini görmek mümkün. HIV ile yaşayanların zorlandığı diğer konulardan birisi de; tanı sonrası “yüzleşme” ve bununla mücadele etmek olabiliyor. Ancak başta alışma süreci zor geçse de, inkâr sürecinden geçilse de, kabullenme ile beraber iyilik halinin zamanla arttığına şahit oluyoruz.

Yeni tanı almış ya da hali hazırda bir süredir HIV ile yaşıyor olabilirsin veya HIV’den delicesine korkuyor ve kaçınıyor olabilirsin. Ancak HIV’in sadece bir virüs olduğunu ve vücudunda zaten seninle birlikte yaşayan sayısız bakteri ve virüsten çok farklı olmadığını hatırlamakta fayda var. Cinsel sağlığımız hakkında doğru ve güncel bilgileri edinerek önyargıların ve ayrımcılığın karşısında dayanışmayı birlikte büyütebiliriz!

HIV ve AIDS hakkında daha fazla bilgilenmek için tıkla.